كيف تشخص المرض في الحيوان

التشخيص للامراض فى المجترات diagnosis steps


السلام عليكم ورحمه الله وبركاته .

احنا فى الموضوع دا ان شاء الله هنوضح ازاى هنشخص مرض فى اى من المجترات وازاى هنعالجه ( بمعنى لو رحت لحاله هتعمل ايه بالظبط).
ينقسم الموضوع الى فرعين/

الاول ( التشخيص diagnosis )

يعتمد التشخيص عامه لاى مرض على اربعه خطوات وسنشرحها بالتفصيل

1- تاريخ الحاله case history


ومعنى تاريخ الحاله هو الاسئله اللى انت هتوجهها لصاحب الحيوان بعد ما تاخد منه الشكوى وهتساله عن الاتى,
أ - الحيوان تعبان من امتى ؟
ب-اخبار التبرز والتبول ايه ؟ فيه تبول وتبرز ولا ما فيش ؟ هل هناك اسهال او امساك ؟ هل البول لونه متغير ؟ كل دا فى التبول والتبرز فقط .
ج-حركه الحيوان ومشيته متغيره ولا لا ؟ بيعرج؟
د- الاكل والاجترار . بياكل وبيجتر ولا لا؟
ه - فيه كحه او لعاب او مخاط من الانف؟
و- بتحدد انت نوع الحيوان ذكر او انثى وعمره وهل بقره ولا جاموسه ولا غنم ولا معزه ؟ لان دا كله بيفيد فى التشخيص فمثلا الاغنام والمعيز لا يحدث لها تروماتيك فما تحطهوش فى بالك وانت بتشخص فى معيز او غنم وهكذا .
بمعنى اخر ومبسط انت بتساله عن كل الاعراض اللى ممكن تظهر فى اى حاله مرضيه .

2- الاعراض والفحص clinical signs and examination

وهنا انت هتبدا تعمل فحص لحاجات ثابته معاك فى اى حاله .
ا- اخذ درجه الحراره (مهمه جدا جدا جدا )
ب- سماع صوت الكرش بالسماعه
ج- سماع صوت القلب بالسماعه
د-سماع صوت الرئه بالسماعه
دول اهم اربعه لازم تعملهم فى اى كشف .
ا- تقاس درجه الحراره فى المجترات من المستقيم rectum حيث يبلل الترمومتر باى ماده لزجه او ماء ويدخل فى فتحه الشرج anus على شكل شنيور بتحريكه حول محوره حتى يسهل دخوله ثم تجعل طرفه الامامى يلامس اى من جدار المستقيم حتى لا يقيس درجه حراره البراز لو تركته فى التجويف المستقيمى .عفوا ,,, لايمكنك مشاهده الروابط لانك غير مسجل لدينا [ للتسجيل اضغط هنا ]


درجه الحراره الطبيعيه فى المجترات
الايقار/ من 37.5 حتى 39 ونراعى التوقيت الصيفى والشتوى فمثلا ما تجيش فى الصيف وتلاقى الحراره 37.5 فى بقره وتقلى دى طبيعيه . اقلك لا دى تحت الطبيعى لان الجو صيف المفروض تكون 38 او حتى 39 . فلازم تراعى دى .

الجاموس/ من 38 حتى 39.5 .
الاغنام والمعيز / 39 حتى 40 .
والارتفاع فى درجه الحراره يدل على عدوى بكتيريه او فيروسيه او طفيليات دم او تروماتيك trp او نقص ماغنيسيوم .فى الغالب

اما الانخفاض فى درجه الحراره يدل على لكمه او نزيف او جفاف او قرب موت او نقص كالسيوم . فى الغالب
اما الانعدال فى درجه الحراره فتدل على سوء التغذيه والديدان وامراض باطنيه اخرى ما عدا ما ذكر فوق .

ب- يسمع صوت الكرش من الناحيه الشمال للحيوان عند منطقه ال hunger fossa وهى المنطقه التى تقع امام مفصل الفخد فى الرجل الخلفيه hip joint وهتلاقيها لو الحيوان واكل عاليه وبارزه للخارج لكن الحيوان مش واكل هتلاقيها خافسه لتحت ودى من علامات كذب الفلاح وصدقه فالفلاح يقلك العجل ليه يومين ما بيكلش وتساله بيكعل ( بيتبرز يعنى ) يقلك اه وتشوف الكرش تلاقى المنطقه دى مليانه وبارزه . تقله انت كداب لانه لو مش واكل وبيكعل هتلاقى المفروض المنطقه دى خافسه لتحت . خلوا بالكم من الحاجات دى بتكون ميزه للطبيب اللى فاهم .والفلاح بيقدر الدكتور الزكى . المهم . بتضع السماعه على المنطقه دى وبتبدأ تسمع الكرش وهتلاقى صوت الكرش splaching sound بمعنى زى صوت شكاره مليانه ارز وحططها فوق كتفك وبتنزل الارز منها فهتسمع صوت اشووووووووو
ولازم تخلى بالك ان فيه ساعات بتسمع صوت كركبه فى الكرش بتكون صوت غازات فى ميه
ودى مش صوت الكرش ولكن دى بتكون bloat يعنى حاله مرضيه .
والمفروض انك هتسمع صوت الكرش فى خلال اول دقيقتين لو ما سمعتش يبقى الكرش واقف . واى زياده فى معدل حركه الكرش تعنى vagal indigesion فى مرحلته الاولى واى قله او توقف فى حركه الكرش تعنى حمى او لكمه او عسر هضم او نقص غذائى معين مثل فيتامين ب فى الغالب .
عفوا ,,, لايمكنك مشاهده الروابط لانك غير مسجل لدينا [ للتسجيل اضغط هنا ]


ج- بتسمع صوت القلب فى الناحيه الشمال فوق ال elbow joint بحوالى 5-10 سم ولذلك سوف تضع السماعه بين المفصل والجسم سوف تسمع هذا الصوت لاب داب لاب داب لاب داب ولو فيه سرعه او بطى او اصوات غير نقيه يبقى فيه مشكله وهنشرح دا كله بعدين .وغالبا بتكون فى حاله الحمى ضربات القلب زايده اما الاصوات الغريبه فى القلب او انك ما تسمعش القلب خالص لما يكون فيه حاله تروماتيك يعنى الحيوان بالع مسمار او اى حاجه حاده والمسمار اخترق القلب ونتيجه تكون الفيبرين والمواد الصديديه فى القلب وحوله بيكون طبقه عازله بين القلب والسماعه فانت مش هتسمع صوت القلب او هتسمعه ضعييييييييييييف جدا لدرجه انك ممكن تقول ازاى دى عايشه وما فيهاش ضربات قلب لكن هو فيه لكن انت مش سامع علشان الطبقه العازله .ودى غالبا بيكون معاها كيس ماء فى ال dew lap .
عفوا ,,, لايمكنك مشاهده الروابط لانك غير مسجل لدينا [ للتسجيل اضغط هنا ]

د- بنسمع صوت الرئه من الناحيه اليمنى واليسرى خلف القلب بحوالى 10سم -15 سم وتسمع اعلى واسفل هذه المنطقه .وطبعا دا علشان نشوف فيه التهاب رئوى او لا وهتسمع صوت الرئه الطبيعى كصوت نفخ هواء فى انبوبه مفرغه . واى شى غير ذلك يعد غير طبيعى . مثل الالتهاب الرئوى
عفوا ,,, لايمكنك مشاهده الروابط لانك غير مسجل لدينا [ للتسجيل اضغط هنا ]
وبعد ما تشوف الاربع حاجات دول وتطمن على ان فيه مشكله فى اى منهم او لا تدخل على فحص الجهاز اللى انت شاكك فيه ويفضل انك تفحص جميع الاجهزه فحص سريع مع الاهتمام بالجهاز اللى انت شاكك فيه من تاريخ الحاله والحراره والقلب والكرش وكدا يعنى .

ا- الجهاز الهضمى digestive system
عفوا ,,, لايمكنك مشاهده الروابط لانك غير مسجل لدينا [ للتسجيل اضغط هنا ]

*الفم mouth

تفتح الفم وتشاهد اى حويصلات فيه او تقرحات او سن مكسور او اى حاجه غريبه فى الفم .
مثل التعفن الفطرى وحمى قلاعيه وجروح من الاكل .

* البلعوم oropharynx
دا هتفحصه بالضغط تحت اللسان فى اخر اللسان من الخلف تحت فكى الحيوان بالضغط عليه لو الحيوان شعر بالم يبقى فيه التهابات فيه .

* المرئ esophagus
هتلاقيه من اول الرقبه من فوق حتى منطقه ال dew lap اللى بتكون بين رجلى الحيوان الاماميتين وهيكون من الناحيه الشمال وهتمسكه لما تمسك القصبه الهوائيه trachea وهو هيكون ماسك فيها من الناحيه الشمال او شرب الحيوان ماء وانت هتلاحظ مرور الماء فى المرى . وطبعا تشوف فيه اى جسم غريب منتفخ وتضغط عليه لحدوث اى الم لانه هيكون التهابات او الحيوان بالع حاجه كبيره ووقف فى المرى .

* ال reticulum

ما يهمناش فى الفحص

* الكرش rumen

احنا قلنا هنسمع صوته بالمساعه وكمان اضغط بايدى اشوف محتوياته هل عجينيه ولا هوائيه واخبط عليه بايدى ممكن يعمل صوت طبله يبقى هوا وممكن يعمل صوت غليظ يبقى اكل .

* omasum

ما يهمناش فى الفحص

* abo omasum

ما يهمناش غير فى حالتين فقط لو فيه فى البراز اسهال مدمم ولونه بنى يبقى اشك فيه انه قرحه او لما تكون الحيوان عشر واخاف يكون ab omasum displacement .

* الامعاء intestine

ودى مالهاش فحص غير بالاعراض بالاسهال او الامساك يبقى فيه حاجه فى الامعاء .


ب- الجهاز التنفسى respiratory system
عفوا ,,, لايمكنك مشاهده الروابط لانك غير مسجل لدينا [ للتسجيل اضغط هنا ]


* الانف nose

شوف فيها اى احمرار او مخاط .

* البلعوم nasopharynx

كما قلنا مسبقا لانه قناه متصله تنفسيا وهضميا وغالبا لو فيه التهابات فيه هتلاقى اعراض تنفسيه وهضميه مع بعض مثل اللعاب الكثيف والمخاط الكثيف .

* الحنجره larynx

امسك القصبه الهوائيه والحاجه اللى لازقه فى اول حلقه فى القصبه الهوائيه تبقى هى الحنجره من اعلى وتضغط عليها ولو اصدر الحيوان الم بانه يتحرك او اصدر كحه يبقى فيه التهابات .

* القصبه الهوائيه trachea

ودى طبعا حلقاتها واضحه اوى وتوجد على امتداد الرقبه على الناحيه اليمنى السفليه يعنى من اسفل رقبه الحيوان للناحيه اليمنى وبرده هتضغط عليها وان اصدر الحيوان الم او كحه يبقى التهابات . ونلاحظ ان الضغط يكون مرنا وليس قويا لان الحيوان طبيعى هيكح لو ضغطت عليه قوى .

* الرئتين lungs

واحنا قلنا هنفحصهم بالسماعه .

ج- الجهاز البولى urinary system
عفوا ,,, لايمكنك مشاهده الروابط لانك غير مسجل لدينا [ للتسجيل اضغط هنا ]

ودا ما لهوش اى فحص غير بالتبول .
بمعنى مفيش تبول او تبول خفيف اول حاجه اشك فى حصوه وادخل الكستره علشان اطمن واشوف لون البول .
عفوا ,,, لايمكنك مشاهده الروابط لانك غير مسجل لدينا [ للتسجيل اضغط هنا ]

د-الجهاز العصبى nervous system
عفوا ,,, لايمكنك مشاهده الروابط لانك غير مسجل لدينا [ للتسجيل اضغط هنا ]

بالاعراض العصبيه

ه- الجهاز الدورى والاوعيه والقلب cardiovascular system

قلنا هنسمع القلب ازاى

و- الجهاز الحركى motor system

بنشوف حركه الحيوان وفيه عرج ولا لا .

ى- الجهاز التناسلى reproductive system

طبعا دا هيكون فيه تاريخ حاله ولاده وبتضع ايدك تلاقى اما صديد pyometra او احتباس مشيمه retained placenta . او ممكن حراره الحيوان عاليه وبدون اى اعراض اخرى لكن تاريخ الحاله بيقول فيه ولاده من فتره قريبه يبقى لازم افحص الجهاز التناسلى بوضع يدك فى الجهاز التناسلى .

ن- الجلد والشعر skin
بنشوف الجلد لامع والشعر متنشر انتشار متناسق وفيه اى بروزات على الجلد ولا لا ولا تقرحات او خلوه من الشعر فى مناطق معينه لتحديد الامراض الجلديه .

3- الفحص بعد الوفاه p.m

دا انك بتفحص الحيوان بعد الدبح او بعد الوفاه لمعرفه اعراض على الاعضاء الداخليه تساعد على معرفه المرض ودا بيكون فى المزارع لكن فى الفيلد ما يهمناش وهيذكر فى قسم اللحمه ان شاء الله .

4- الفحص المعملى lab diagnosis

برده مش يهمنا احنا وانه بتتاخد عينات من الحيوان وهو حى او بعد وفاته وتفحص فى المعمل لتاكيد الفحص ودى برده شغل مزارع وهتذكر فى قسمها .

وبكدا يتضح انه فى الفيلد يهمنا اول نقطتين وهما تاريخ الحاله والفحص الظاهرى والاعراض .وبكدا انت عرفت تشخص اى مرض فى الدنيا لما بتعمل الحاجات دى وكل فحص يقربك للمرض اكثر .

اى نسيان منى ومن الشيطان .


شكـــرا
دكـــ ولــــــــــــــيــــــــد ـــــــــــتور

مشكـــــــــــــــــــور